Çatlaklar çeşitli nedenlerle gelişebilir. Ana nedenler, betonun düşük çekme mukavemeti, içsel hacimsel kararsızlık ve zararlı kimyasal reaksiyonlardır. Beton kırılgan bir malzemedir ve sertleşme aşamasının yanı sıra plastikte çatlamaya eğilimlidir. Beton çatlaması türlerinden biri olan Plastik rötre, plastik haldeki beton yüzeyinden nem kaybı nedeniyle oluşur. Bu durum, çimento hidratasyonu başladıktan sonraki ilk 24 saat olarak tanımlanır. Beton yüzeyinden suyun buharlaşma hızı, kanama hızını aştığında, yüzey kurumaya başlar ve bu da beton yüzeyi yakınında yüksek kapiler gerilmeye neden olur (Cohen ve diğerleri, 1990). Beton, özellikle plastik aşamasında gerilmeye karşı çok zayıf olduğundan, hacim değişikliği yüzeyin çatlamasına neden olabilir. Plastik rötre çatlakları (aşağıdaki görseldeki gibi), rüzgar, düşük nem ve yüksek sıcaklığın olduğu günlerde son bitirme işleminden önce oluşan kısa çatlaklardır. Yüzey nemi yükselen sızma suyu ile değiştirilebileceğinden daha hızlı buharlaşır ve yüzeyin iç betondan daha fazla büzülmesine neden olur. İç beton, yüzey betonunun büzülmesini engellediği için, betonun çekme mukavemetini aşan gerilmeler gelişerek yüzey çatlaklarına neden olabilir. Plastik büzülme çatlakları değişen uzunluklardadır ve birkaç santimetreden 3 m’ye kadar aralıklıdır ve genellikle bir levhanın orta derinliğine nüfuz eder.
Sertleşmeden sonra oluşan çatlaklar genellikle kuruma büzülmesinin, termal büzülmenin veya zemin altı oturmasının sonucudur. Sertleştikten sonra, su kaybı varsa, hacim değişikliği nedeniyle beton büzülür ve alt zemin ve donatı tarafından kısıtlanırsa çatlar. Betondaki nemin buharlaşması nedeniyle suyun yüzey gerilimi ile sınırlı olan çekme gerilmeleri kılcal duvarlara aktarılır. Kılcal duvarlardaki bu
gerilim betonun büzülmesine neden olur (Brown vd., 2001). Betonun kuruma büzülme özelliklerini etkileyen en önemli faktör betonun toplam su içeriğidir. Su içeriği arttıkça, büzülme miktarı da orantılı olarak artar. Kum içeriğindeki büyük artışlar ve iri agrega boyutundaki önemli azalmalar, toplam su içeriği arttığından ve daha küçük iri agregalar rötreye karşı daha az iç kısıtlama sağladığından rötreyi artırır. Bu, sertleşmiş betonda çekme gerilmesinin oluşmasına neden olarak betonun çatlamasına neden olur. Beton Çatlaması aynı zamanda zemin altı oturması, termal büzülme, kısalmanın engellenmesi (dış veya iç) ve uygulanan yükler gibi faktörlerin birinin veya bir kombinasyonunun sonucu olabilir. Takviye çeliği gibi gömülü öğeler üzerinde veya beton çökerken veya çökerken kalıplara veya sertleşmiş betona bitişik olarak oturma çatlakları gelişebilir. Yerleşim çatlaması, yetersiz konsolidasyon, yüksek çökme veya gömülü öğeler üzerinde yeterli örtünün bulunmamasından kaynaklanır.
Termal Genleşme Sonucu Oluşan Beton Çatlakları
Termal genleşme ve büzülme de beton çatlamasına neden olabilir. Beton, °C başına yaklaşık 10 x 10-6’lık bir termal genleşme katsayısına sahiptir. Öğlen sıcaklarında dökülen beton, gece soğudukça büzülür. Gündüz ve gece arasındaki 22 °C’lik bir sıcaklık düşüşü, 3 m uzunluğundaki betonda yaklaşık 0,7 mm’lik bir büzülmeye neden olur ve bu, betonun sabitlenmesi durumunda çatlamaya neden olmaya yeterlidir
(PCA, 2001).
Beton Yapılardaki Çatlama Türleri
Beton çatlakları ayrıca doymuş betonun donma ve çözülmesinden, alkali agrega reaktivitesinden, sülfat saldırısından veya donatı çeliğinin korozyonundan da kaynaklanabilir. Ancak bu kaynaklardan gelen beton çatlakları yıllarca görünmeyebilir. Uygun karışım tasarımı ve uygun beton malzemelerinin seçimi, donma ve çözülme, alkali-agrega reaktivitesi, sülfat saldırısı veya çelik korozyonu ile ilgili beton çatlaklarının ve beton bozulmaların oluşumunu önemli ölçüde azaltabilir veya ortadan kaldırabilir (PCA, 2001). Mindes et al. (2003), yapılardaki beton çatlaması türleri aşağıda yer alan tabloda gösterilmektedir.
OneShot sentetik fiber donatı ürünlerini incelemek için makro sentetik fiber donatı ve mikro sentetik fiber donatı sayfalarımızı ziyaret edebilirsiniz.